Statystycznie około 30% pacjentów chorych na padaczkę boryka się z postacią lekooporną. Okazuje się jednak, że wprowadzenie do terapii CBD daje szanse na znaczenie ograniczenie napadów padaczkowych – a w niektórych przypadkach nawet całkowite ich ustąpienie.
Tradycyjne i alternatywne metody leczenia padaczki
Współczesna medycyna opiera się głównie na lekach, które nie zawsze pomagają a ponadto wiążą się z licznymi skutkami ubocznymi. Szacuje się, że są one skuteczne jedynie u 2/3 pacjentów – pozostali kwalifikują się natomiast to tzw. padaczki lekoopornej. Alternatywnie pacjenci mogą skorzystać z zabiegu chirurgicznego mózgu, elektrostymulacji nerwu błędnego bądź kannabinoidów z CBD na czele.
Krótka historia CBD w leczeniu padaczki
Jedno z pierwszych badań na temat potencjału leczniczego kannabinoidów (w tym przypadku syntetycznych) z udziałem 5 pacjentów wykonano już w 1949 roku. U trzech z nich skuteczność była porównywalna z lekami, u jednego nastąpił niemal całkowity zanik napadów, a u jednego całkowity zanik napadów.1
Niestety w owych latach wrzała wojna narkotykowa nastawione między innymi na marihuanę, przez co na kolejne badania przyszło nam długo czekać. Przez kilkadziesiąt lat pacjentów z padaczką lekooporną pozbawiono ostatniej deski ratunku.
W 1973 roku opublikowano badanie na zwierzętach, w którym kannabidiol, kannabinol, delta-9 oraz delta-8-THC zmniejszały napady padaczkowe ze skutecznością według wymienionej kolejności. Co więcej kannabinoidy okazały się skuteczniejsze niż dostępne w tamtych czasach leki.2
Jedną z najbardziej medialnych historii leczenia padaczki kannabinoidami stała się historia Charlotte Figi u której nastąpiło niemal całkowite ustąpienie napadów. Specjalnie dla niej wyhodowaną odmianę konopi nazwaną Charlotte’s Web, w której zawartość CBD wynosi 15-20% przy zaledwie 0,3% THC (dopuszczalna granica poziomu THC zgodnie z prawem federalnym w Stanach Zjednoczonych).
Historia Charlotte oraz innych dzieci została zekranizowana w 2013 roku w filmie dokumentalnym Weed wyemitowanym przez stację CNN. Emisja dokumentu w znacznym stopniu przyczyniła się do wzrostu świadomości na temat potencjału konopi oraz zwiększenia zainteresowania głównym niepsychoaktywnym związkiem, czyli CBD.
W 2018 roku amerykańska agencja FDA dopuściła do obrotu lek Epidiolex, zawierający CBD jako jedyną substancję czynną preparatu. Rok później lek został zatwierdzony na terenie UE. Wskazania do stosowania dotyczą pacjentów z ciężkimi formami padaczki: zespołem Lennoxa-Gastauta, zespołem Dravet oraz zespołem stwardnienia guzowatego.3
Padaczka a CBD – mechanizm działania
Pomimo przeprowadzenia wielu badań dokładny mechanizm działania CBD w kontekście leczenia padaczki nie został dokładnie opisany. Według przeglądu badań z marca 2020 roku CBD posiada zdolność do modulacji pobudliwości neuronalnej poprzez oddziaływanie na receptory GRP55 oraz TRPV1.4
Skuteczność CBD w leczeniu padaczki
Badania przeprowadzone w ubiegłym wieku przeprowadzono na małej liczbie pacjentów bądź na zwierzętach. Poniżej skupimy się na nieco większych, które angażowały znacznie szerszą grupę badanych z rzadkimi postaciami padaczki opornej na farmaceutyki.
Zespół Lennoxa-Gastauta lub zespół Dravet
Skuteczność CBD w leczeniu napadów padaczkowych zbadano na grupie 152 pacjentów – zespól Dravet 94 pacjentów, zespół Lennoxa-Gastauta 58 pacjentów. Pacjenci stosowali jednocześnie średnio 3 leki wraz z prowadzoną terapią z CBD w postaci leku Epidiolex.5
Średni czas trwania leczenia wynosił nieco ponad 78 tygodni. Pacjenci przyjmowali CBD w dawce 2-10 mg / kg masy ciała / dzień do granicy tolerancji lub maksymalnej dawki 25-50 mg/kg/dzień. Między 12. a 96. tygodniem dawka CBD wynosiła 21-25 mg/kg/dzień.
Wyniki:
- po 12 tygodniach ilość napadów całkowitych zmniejszyła się o 44%, napadów dużej motoryki o 50%,
- redukcję poważnych napadów o 50, 70 bądź 100%, odnotowano odpowiednio u 53, 23 i 6% pacjentów,
- skuteczność leczenia była stała przez 96 tygodni (cały okres trwania badania),
- najczęstszymi skutkami ubocznymi była senność oraz biegunka.
Zespół Dravet
Kolejne badanie z udziałem pacjentów z zespołem Dravet (120 dzieci i młodych dorosłych) przeprowadzono podając roztwór CBD w dawce 20 mg / kg masy / dobę bądź placebo przez 4 tygodnie. 6
Wyniki:
- w grupie CBD średnia częstotliwość napadów padaczkowych w miesiącu spadła z 12,4 do 5,9,
- w grupie placebo odnotowano niewielki spadek napadów, średnio z 14,9 do 14,1 w miesiącu,
- odsetek pacjentów z minimum 50% redukcją napadów wyniósł 43%w przypadku CBD oraz 27% w grupie placebo,
- skutki uboczne częściej występowały w grupie CBD niż placebo, dotyczyły: biegunki, wymiotów, zmęczenia, gorączki, senności oraz nieprawidłowych wskaźników czynności wątroby.
Zespół Lennoxa-Gastauta
Jedno z większych badań nad skutecznością CBD w przypadku zespołu Lennoxa-Gastauta przeprowadzono z udziałem 255 pacjentów w wieku od 2 do 55 lat u których występowały średnio 2 lub więcej napadów miesięcznie. Badanych podzielono na grupę przyjmującą doustnie roztwór w dawce 20 mg / kg / dobę, grupę 10 mg / kg na dobę oraz grupę placebo.7
Wyniki:
- po 14 tygodniach odnotowano średnią redukcję napadów: o 41,9% w grupie przyjmującej 20 mg CBD / kg / dobę, 37,2% w grupie 10 mg / kg / dobę oraz 17,2% w grupie placebo,
- działania niepożądane najczęściej występowany w grupie wyższej dawki CBD (senność, zmniejszony apetyt, biegunka).
Interakcje z lekami przeciwpadaczkowymi
Wśród 13 pacjentów w wieku dziecięcym z padaczką lekooporną nastąpiło przynajmniej 50% zmniejszenie napadów u 70% badanych podczas terapii łączonej CBD oraz klobazam. Podawanie CBD zwiększyło wzrost poziom klobazamu średnio o 60-80% oraz jego głównego metabolitu (N-demetyloklobazamu) o 500 – 400%. U 77% dzieci wystąpiły skutki uboczne, które zostały złagodzone poprzez zmniejszenie dawki leku. 8
Badanie z udziałem 39 dorosłych oraz 42 dzieci, wykazało że CBD wchodzi w interakcje również z innymi lekami. Wraz ze wzrostem dawki CBD wzrastał poziom topiramatu, rufinamidu i N-desmetyloklobazamu, natomiast poziomu klobazamu spadał. W przypadku osób stosujących walproinian odnotowano nieprawidłowe wskaźniki czynności wątroby.9
Skutki uboczne i środki ostrożności
W przypadku leczenia padaczki kannabinoidami w badaniach najczęściej stosowane są bardo wysokie dawki CBD oscylujące między 5-50 mg / kg masy ciała / dobę. Do najczęstszych skutków ubocznych należą:
- senność,
- biegunka,
- zaburzenia apetytu,
- zmniejszenie masy ciała.
Przegląd badań z 2019 roku wykazał, że zazwyczaj działania niepożądane nie są poważne, a uzyskane do tej pory wyniki zachęcają do stosowania CBD w terapii łączonej z lekami przeciwpadaczkowymi.10
Niezbędna jest oczywściie kontrola lekarska – CBD może wchodzić w interakcje z lekami wpływając na ich metabolizm. Szczególną ostrożność należy zachować podczas przyjmowania walproinianu oraz klobazamu.
ŹRÓDŁA- Anti-epileptic Action of Marijuana-Active Substances.[↩]
- Effect of cannabidiol and of other Cannabis sativa compounds on hippocampal seizure discharges.[↩]
- Charakterystyka produktu leczniczego. Epidiolex.[↩]
- The proposed mechanisms of action of CBD in epilepsy.[↩]
- Long-term safety and efficacy of cannabidiol in children and adults with treatment resistant Lennox-Gastaut syndrome or Dravet syndrome: Expanded access program results.[↩]
- Trial of Cannabidiol for Drug-Resistant Seizures in the Dravet Syndrome.[↩]
- Effect of Cannabidiol on Drop Seizures in the Lennox-Gastaut Syndrome.[↩]
- Drug-drug interaction between clobazam and cannabidiol in children with refractory epilepsy.[↩]
- Interactions between cannabidiol and commonly used antiepileptic drugs.[↩]
- Use of Cannabidiol in the Treatment of Epilepsy: Efficacy and Security in Clinical Trials.[↩]
Dzięki składnikowi CBD w konopiach uzyskujemy znaczna poprawę przy padaczce lekoopornej.